De feestdagen komen eraan: een periode die voor veel mensen staat voor gezelligheid, verbinding en samen zijn. Voor anderen is het een tijd waar je naar uit kunt kijken: de winterse sfeer, de kerstverlichting die de donkere dagen oplicht, en het gevoel van voorspelbaarheid omdat dit ritueel ieder jaar terugkomt. Soms voelt het bijna als een stappenplan dat je kunt afvinken, van de eerste lichtjes tot aan oud & nieuw.
Voor mensen met autisme kan deze periode echter ook heel belastend zijn. December is vaak vol extra prikkels en sociale verwachtingen. Alles loopt anders dan normaal: er zijn veel gelegenheden waarbij je sociaal moet zijn, er hangt spanning in de lucht en iedereen lijkt ineens drukker of vrolijker dan anders. Dat kan fijn zijn, maar ook vermoeiend, zeker als je gevoelig bent voor prikkels, veranderingen en verplichtingen. Voor veel deelnemers begint de stress vaak al maanden eerder, zodra de eerste kerstspullen in de winkels verschijnen.
Eerste gedachten bij de feestdagen
Veel vrouwen benoemden hun eerste associaties met de feestdagen als “opgelegde gezelligheid”, “drukte” en “veel voorbereidingen”. Er is een tweestrijd: enerzijds het verlangen naar rust en structuur, anderzijds het gemis van gezelligheid als ze daar afstand van nemen. Velen gaven aan blij te zijn als de feestdagen voorbij zijn.
Het roept ook mijmeringen op; het toneelstuk waar we elkaar in gijzelen en met zijn allen ieder jaar weer aan deelnemen maar ook de eenzaamheid het niet spontaan even ergens binnen kunnen lopen vanwege de te strakke planning die iedereen heeft, is lastig.
Het dubbele gevoel van vroeger het feest de nostalgie maar tegelijkertijd alle problemen die ermee gepaard gaan. Sommige vrouwen plannen het graag helemaal uit andere laten het liever gebeuren.
Sociale verwachtingen en spanning
Deelnemers merkten dat de verwachtingen van anderen zwaar kunnen wegen. Er ontstaat soms het gevoel dat je je moet uitleggen of verantwoorden als iets niet lukt. Dit kan leiden tot paniek en het idee dat alles perfect moet. De drukte en verplichtingen van deze periode maken het soms lastig om bij jezelf te blijven.
Wat is leuk of waardevol aan de feestdagen?
• Rituelen en tradities bieden structuur en herkenning.
• Sinterklaas en surprises worden als leuk ervaren, vooral als het persoonlijk is.
• Sommige deelnemers gaven aan dat Sinterklaas vaak overzichtelijker en minder belastend is dan Kerst, omdat het één dag betreft.
• Kleine, persoonlijke momenten zoals samen LEGO bouwen, in pyjama films kijken of wandelen met een vriendin werden als heel waardevol ervaren.
Voor jezelf opkomen
Het aangeven van grenzen blijft een uitdaging. Een inzicht dat hielp, is: “Ik ben niet verantwoordelijk voor het geluk van iemand anders.” Eerlijk zijn over wat je wel of niet kunt, keuzes maken zoals een uurtje erbij zijn en pauzes nemen, helpt. Toch blijft “nee zeggen” moeilijk, omdat er schuldgevoelens kunnen ontstaan en mensen soms teleurgesteld reageren. De context en ondersteuning van een partner of omgeving kunnen helpen bij het bewaken van grenzen.
Ideale feestdagen/ droomfeestdag
Tijdens het café werden ook ideeën gedeeld over hoe een ideale feestdag eruit zou zien:
• Kerst met vrienden: wie wil komen, komt; mooie aankleding; koken uitbesteden; pyjama op de bank films kijken.
• Kerst thuis vieren, geen reizen, vertrouwde omgeving, minimale versiering, catering.
• Groot huis, fysieke ruimte, alles geregeld, geen verplichtingen.
• Terugdenken aan de kindertijd: kerst zonder verplichtingen, niet zelf koken, cadeautjes krijgen, mogelijkheid om even terug te trekken.
• Persoonlijke, ontspannende momenten: in pyjama LEGO bouwen met een zoon, of samen met een vriendin in de sneeuw in een B&B zitten, kachel aan, lekker chillen.
Tips:
• Reflectie maken op planning; is mijn planning de moeite waard om mij achteraf vermoeid over te voelen.
• Vertellen aan omgeving hoe het werkt voor jou en hoe het in jouw hoofd gaat.
• Vieren dat het licht terugkomt
• Bij jezelf proberen te blijven
• Zorgen dat je keuzes hebt.
Conclusie
Het Autivrouwencafé bood een veilige ruimte om ervaringen en ideeën over de feestdagen te delen. Het gesprek ging over de balans vinden tussen genieten en opladen, grenzen stellen en persoonlijke keuzes maken. Voor veel deelnemers was het waardevol om te merken/ de herkenning te krijgen, dat ze niet de enige zijn die de feestdagen soms als belastend ervaren en dat het mogelijk is om een eigen invulling te geven die goed voelt.
