Mensen met een hoog sensitief brein (HSP) herkennen zich vaak in de kenmerken van autisme. Bijvoorbeeld:
• Dingen graag voorspelbaar maken a.d.h.v. structuur
• Een prikkelarme omgeving prefereren
• Dingen letterlijk opvolgen (bijv. letterlijk de regels van een recept volgen)
Andersom herkennen mensen met autisme vaak ook veel in HSP. Bijvoorbeeld:
• Moeite hebben met te veel prikkels (geluid, geur, smaak, tast)
• Sfeer aan kunnen voelen in een ruimte
• Blijven nadenken over situaties die ze nog niet begrijpen
Toch lijkt het erop dat deze twee beelden niet samengaan. Er zitten namelijk een paar belangrijke verschillen tussen de informatieverwerking. Het HSP brein werkt dus echt ánders dan een autistisch brein.
Hoog gevoeligheid
Bij autisme kan er zowel sprake zijn van een lage als hoge drempel voor prikkels. De lage drempel betekent dat je snel gevoelig bent voor prikkels zoals geluid, licht, labels, kledingstoffen, parfums, etc. Maar bij autisme zien we ook dat de prikkels van binnenuit juist minder sterk doorkomen. Je voelt niet dat je honger hebt, voelt geen verzadiging of kunt doorwerken met flinke hoofdpijn of koorts.
Bij HSP zien we dat je juist die interne prikkels heel goed kunt waarnemen.
Executieve functies
Bij autisme wordt veel moeite ervaren bij taken die een beroep op de executieve functies. We hebben het o.a. over plannen, organiseren en overzicht bewaren. Dat is ook wel begrijpelijk: als alle informatie even belangrijk is en je brein elk klein lego-blokje aan informatie los registreert, is het moeilijk om vanuit een groter overzicht te werken.
Bij HSP zie je juist heel snel het grotere geheel en kun je van daaruit vrij snel inschatten welke volgorde handig is. Je kunt moeite hebben met executieve functies wanneer je overprikkeld bent (de complete error-modus), maar niet in de kern.
Je kunt dus niet en autisme hebben en een hoogsensitief brein. Je kunt wel autisme hebben en hooggevoelig zijn. Hooggevoeligheid duidt daarbij op de prikkelgevoeligheid, waar hoogsensitiviteit duidt op de kenmerkende manier van informatie verwerken.
Voor welke prikkels ben jij hoog gevoelig? Heb jij ook prikkels die jij minder goed kan waarnemen?
We hebben hierover gepraat in het autivrouwencafe.
Tijdens de bijeenkomst werd duidelijk dat niet iedereen de duidelijke scheiding tussen "hoog gevoelig en ASS" en "hoog sensitief" ervaart. Een aantal deelnemers ervaart wel degelijk dat beide aanwezig kunnen zijn, misschien alleen niet op hetzelfde moment.
Het bijgaande artikel werd door sommigen wat denigrerend over autisme bevonden.
Er waren verschillen in de manier waarop vrouwen hun hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit ervaren.
Hooggevoeligheid beperkt de executieve functies waardoor deelnemers ook aangeven soms niet meer in staat te zijn om taken uit te voeren en te focussen. Ook ervaren veel deelnemers overprikkeling door hoog gevoeligheid pas achteraf en het maakt dat het hele leven sterk beïnvloed en beperkt kan worden. Het kan ook onvoorspelbaar zijn. Dus het ene moment kan je veel gevoeliger zijn dan het andere moment. Zo gaven deelnemers aan ineens van groen naar rood te schieten. Emoties dragen vaak bij aan overprikkeling door hoog gevoeligheid. Ook het hebben van een (jong) kind kan maken dat je minder bewuste keuzes kan maken over hoe ermee om te gaan. De combinatie van ADHD en ASS kan maken dat je aan de ene kant veel prikkels nodig hebt en aan de andere kant door hoog gevoeligheid juist snel overprikkeld bent.
Sommige vrouwen herkennen dat ze juist heel goed emoties van anderen kunnen aanvoelen en zelfs voelen of iemand net zwanger is, de volgende dag jarig is of depressief is. Een gevoel als boosheid die je ergens ervaart kan soms lang nog voelbaar blijven, loslaten ervan is lastig. De meeste vrouwen voelen goed incongruentie aan tussen wat iemand voelt en wat iemand zegt als dat uit elkaar loopt.
Op de vraag "wat helpt je om om te gaan met de prikkels" werden de volgende opties genoemd:
- Gaan wandelen
- Gedachten verzetten
- Rustig even gaan liggen
- Met verstand relativeren
- Meditatie, mindfulness, ademhalingsoefeningen
- Focussen
- Dansen
- Serie of documentaire kijken
- Met dieren zijn
- Meldingen op mobiel uitzetten
- Grenzen eerlijk aangeven, je uitspreken dat het teveel is.
- Alleen zijn
- Oordopjes
Samengevat: Overprikkeling door overgevoeligheid en hoog sensitiviteit zijn soms dus niet makkelijk te scheiden en het heeft veel invloed op het dagelijks leven. Het vraagt bewustzijn om hiermee om te gaan.
